Brahmi Publication

Top Menu

  • उद्देश्य
    • पुस्तक-प्रकाशन
    • पोथी, जे पढल
  • ई-प्रकाशन
  • लोक-वेद
    • पाबनि-तिहार
    • पूजा-पाठ
    • ज्योतिष-विचार
  • इतिहास
    • वाल्मीकि रामायण
    • धरोहर
  • मिथिलाक्षर
  • संस्कृत भाषा-शिक्षा
    • संस्कृत पाठमाला 7 – कारक, सामान्य परिचय
    • पाठ- 6. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) संस्कृत भाषा में विशेष्य-विशेषण भाव सम्बन्ध
    • पाठ- 5. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 4. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) सर्वनाम शब्दों के रूप
    • पाठ- 3. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 2. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 1. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
  • वैधानिक
    • बार-बार पूछे गये प्रश्न
    • गोपनीयता, नियम एवं शर्तें-
    • कूकी की स्थिति (Cookies)
  • पं. भवनाथ झा का परिचय
  • Contact
  • भुगतान एवं पुस्तक प्राप्ति

Main Menu

  • उद्देश्य
    • पुस्तक-प्रकाशन
    • पोथी, जे पढल
  • ई-प्रकाशन
  • लोक-वेद
    • पाबनि-तिहार
    • पूजा-पाठ
    • ज्योतिष-विचार
  • इतिहास
    • वाल्मीकि रामायण
    • धरोहर
  • मिथिलाक्षर
  • संस्कृत भाषा-शिक्षा
    • संस्कृत पाठमाला 7 – कारक, सामान्य परिचय
    • पाठ- 6. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) संस्कृत भाषा में विशेष्य-विशेषण भाव सम्बन्ध
    • पाठ- 5. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 4. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) सर्वनाम शब्दों के रूप
    • पाठ- 3. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 2. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 1. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
  • वैधानिक
    • बार-बार पूछे गये प्रश्न
    • गोपनीयता, नियम एवं शर्तें-
    • कूकी की स्थिति (Cookies)
  • पं. भवनाथ झा का परिचय
  • Contact
  • भुगतान एवं पुस्तक प्राप्ति
  • उद्देश्य
    • पुस्तक-प्रकाशन
    • पोथी, जे पढल
  • ई-प्रकाशन
  • लोक-वेद
    • पाबनि-तिहार
    • पूजा-पाठ
    • ज्योतिष-विचार
  • इतिहास
    • वाल्मीकि रामायण
    • धरोहर
  • मिथिलाक्षर
  • संस्कृत भाषा-शिक्षा
    • संस्कृत पाठमाला 7 – कारक, सामान्य परिचय
    • पाठ- 6. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) संस्कृत भाषा में विशेष्य-विशेषण भाव सम्बन्ध
    • पाठ- 5. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 4. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) सर्वनाम शब्दों के रूप
    • पाठ- 3. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 2. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 1. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
  • वैधानिक
    • बार-बार पूछे गये प्रश्न
    • गोपनीयता, नियम एवं शर्तें-
    • कूकी की स्थिति (Cookies)
  • पं. भवनाथ झा का परिचय
  • Contact
  • भुगतान एवं पुस्तक प्राप्ति

logo

Brahmi Publication

  • उद्देश्य
    • जानकीपूजाविधि, (जानकीसहस्रनाम सहित), लेखक- पण्डित श्री शशिनाथ झा

      May 3, 2022
      0
    • article by Radha kishore Jha

      वेद या वेदान्त प्रतिपाद्य धर्म क्या है?

      October 28, 2021
      0
    • धर्मायण के आश्विन अंक के डिजिटल संस्करण का हुआ लोकार्पण

      September 21, 2021
      1
    • Kadamon ke Nishan

      मानवीय संवेदनाओं को समेटती डा. धीरेन्द्र सिंह की मैथिली कविताएँ- "कदमों के ...

      September 6, 2021
      0
    • Krishna-janma cover

      मनबोधकवि कृत कृष्णजन्म (प्रबन्धकाव्य), डा. शशिनाथ झा द्वारा सम्पादित

      May 2, 2021
      0
    • Kirtilata cover

      विद्यापति कृत कीर्त्तिलता, डा. शशिनाथ झा द्वारा सम्पादित

      May 2, 2021
      1
    • विद्यापति कृत कीर्तिगाथा एवं कीर्तिपताका, डा. शशिनाथ झा द्वारा सम्पादित

      विद्यापति कृत कीर्तिगाथा एवं कीर्तिपताका, डा. शशिनाथ झा द्वारा सम्पादित

      May 2, 2021
      1
    • अपभ्रंश काव्य में सौन्दर्य वर्णन

      अपभ्रंशकाव्य में सौन्दर्य वर्णन -डॉ. शशिनाथ झा

      April 30, 2021
      1
    • डाकवचन-संहिता

      डाकवचन संहिता (टिप्पणी-व्याख्या सहित विशुद्ध पाठ, सम्पूर्ण)- डॉ. शशिनाथ झा

      April 30, 2021
      1
    • पुस्तक-प्रकाशन
    • पोथी, जे पढल
  • ई-प्रकाशन
  • लोक-वेद
    • Dayananda's merits

      ‘पितर’ के अर्थ में ‘अग्निष्वात्ताः’ शब्द का वास्तविक अर्थ क्या है?

      September 25, 2022
      0
    • Sanatana religion

      Hinduism versus Sanatana Dharma : Which of the two words is correct?

      May 10, 2022
      0
    • Krishnasthami

      ताही बीचै जनमल छोरा यानी उसी बीच छोरे श्रीकृष्ण का जन्म

      August 30, 2021
      0
    • सिरहर, सिरहड़

      मिथिलाक लोक-परम्परामे सिरहड़-सलामी

      August 7, 2021
      0
    • श्राद्ध-कर्म

      विपरीत परिस्थिति में श्राद्ध की शास्त्र-सम्मत विधि

      May 12, 2021
      0
    • डाकवचन-संहिता

      डाकवचन संहिता (टिप्पणी-व्याख्या सहित विशुद्ध पाठ, सम्पूर्ण)- डॉ. शशिनाथ झा

      April 30, 2021
      1
    • मिथिलाक प्राचीन सदाचार 01

      March 17, 2021
      0
    • Responsibilities of a Brahmana

      छठ का अर्घ्य- पण्डितजी की जरूरत क्यों नहीं?

      November 18, 2020
      1
    • Responsibilities of a Brahmana

      मैथिली लोकगीतों में नारी

      August 15, 2020
      0
    • पाबनि-तिहार
    • पूजा-पाठ
    • ज्योतिष-विचार
  • इतिहास
    • manuscript from Mithila

      गोनू झा व्यक्तित्व आ इतिहासक स्रोतक रूपमे पंजी-विमर्श

      August 7, 2023
      0
    • धूर्तराज गोनू कर्णाट शासनक कालक ऐतिहासिक पुरुष छलाह

      August 4, 2023
      0
    • सतीप्रथा

      भारत में सती प्रथा पर हंगामे के इतिहास की सच्चाई

      June 3, 2023
      1
    • Arya Samaj

      जॉन मुइर की ‘मतपरीक्षा’ तथा दयानन्द के ‘सत्यार्थप्रकाश’ का ‘साइड इफैक्ट’

      May 21, 2023
      0
    • bipra-dhenu--

      भारतीयों का वेद 'रामचरितमानस'

      March 15, 2023
      0
    • Vritta Muktavali of Maithil Durgadatta

      मैथिल दुर्गादत्त ओ हुनक छन्दःशास्त्रीय ग्रन्थ 'वृत्तरत्नावली'

      September 23, 2022
      1
    • Lalkrishna Advani on Maithili language

      मैथिली आ अंगिका पर लालकृष्ण आडवानी की बाजल रहथि

      September 22, 2022
      0
    • mithila map

      मिथिला आ ओकर अस्मिताक निर्धारक तत्त्व

      August 31, 2022
      0
    • the terrible mistake of the renaissance

      19वीं शती के रिनेशाँ की वह भयंकर भूल...

      June 26, 2022
      0
    • वाल्मीकि रामायण
    • धरोहर
  • मिथिलाक्षर
  • संस्कृत भाषा-शिक्षा
    • संस्कृत पाठमाला 7 – कारक, सामान्य परिचय
    • पाठ- 6. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) संस्कृत भाषा में विशेष्य-विशेषण भाव सम्बन्ध
    • पाठ- 5. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 4. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) सर्वनाम शब्दों के रूप
    • पाठ- 3. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 2. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 1. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
  • वैधानिक
    • बार-बार पूछे गये प्रश्न
    • गोपनीयता, नियम एवं शर्तें-
    • कूकी की स्थिति (Cookies)
  • पं. भवनाथ झा का परिचय
  • Contact
  • भुगतान एवं पुस्तक प्राप्ति
  • सनातन धर्म में बहुदेववाद बनाम धार्मिक स्वतंत्रता

  • क्या सनातन धर्म में बदलाव सम्भव नहीं है?

  • जॉन मुइर की ‘मतपरीक्षा’ तथा दयानन्द के ‘सत्यार्थप्रकाश’ का ‘साइड इफैक्ट’

  • छठ का अर्घ्य- पण्डितजी की जरूरत क्यों नहीं?

  • छठि परमेसरीक स्वरूप आ कथा

लोक-वेद
Home›लोक-वेद›मिथिलामे सुआसिनक सम्मान

मिथिलामे सुआसिनक सम्मान

By Bhavanath Jha
September 23, 2019
610
0
Share:
सिंगरहारक फूल, शेफालिका

संस्कृत भाषामे लिखल धर्मशास्त्रीय ग्रन्थ सभमे पुत्र, पुत्रवती, पुत्रवान् आदि शब्दसँ भारतीय समाजमे लिङ्गभेदक प्रसंग उठाए एहि बात पर जोर दए रहल अछि जे जतए जतए पुत्र शब्दक प्रयोग अछि ओतए पुत्रीक कोनो चर्चा नै भेल अछि आ ई नारी समाजक प्रति दुर्भावनाक प्रसंग थीक।

उदाहरणक लेल जितिया पाबनिमे सात टा बेटाक उल्लेख भेलाक बादो एकोटा बेटीक उल्लेख नहि भेलाक कारणें ई मानैत छथि जे माय अपन बेटीक लेल किछु नै करैत छथि, केवल बेटाक लेल करैत छथि।

ई संदेह थीक। वास्तवमे पुत्र, सुत, शिशु, वत्स, आदि शब्दक प्रयोग व्यापक अर्थमे भेल अछि जाहिसँ पुल्लिंग आ स्त्रीलिंग दूनूक बोध होइत छैक। एही पुत्र शब्दसँ स्त्रीलिंग मे पुत्री शब्द बनैत छैक। विशेष लिंगक बोध करएबाक लेल स्त्रीप्रत्ययक विधान छैक, मुदा जतए लिंगक विवक्षा (कहबाक इच्छा) नै रहए ओतए पुत्र शब्दक व्यवहार केलासँ पुत्र आ ओकरे स्त्रीलिंग शब्द पुत्री, दूनूक बोध होइत छैक। आ पुत्र शब्दक प्रयोग सन्ताक अर्थमे होइत छैक।

आब हमरालोकनि देखी जे एहि प्रकारक प्रयोग संस्कृतक ग्रन्थमे केना भेल अछि। नारीक सन्दर्भमे बन्ध्या नाराक विपरीत अर्थमे पुत्रवती नारीक व्यवहार भेल अछि। बन्ध्या शब्दसँ स्पष्ट अछि- बाँझ, जनिका ने तँ बेटिए हो ने बेटा हो। एकर विपरीत अर्थमे पुत्रवती कहल गेल अछि जाहिसँ सन्तानवती, प्रजावती आदि अर्थक बोध होइत अछि।

तस्यां या कुरुते स्नानं नारी वंध्या द्विजोत्तमाः॥
अन्योऽपि कुरुते स्नानं सर्वतीर्थफलं लभेत्॥७॥
धनं धान्यं तथा पुत्रान्राज्योत्थं च सुखं लभेत्॥८॥
या नारी दुर्भगा वन्ध्या साऽपि पुत्रवती भवेत्॥

जेना कौआ, मयूर, बगड़ा आदि एके शब्दसँ दूनू लिंगक बोध होइत अछि। तहिना पुत्र, सुत आदि शब्दसँ दूनू लिंगक बोध होइत छैक।

संगहि बेटी परिवारक अंग ताबते धरि रहैत छथि, जा धरि हुनक विवाह नै भए जाइत अछि। विवाहक बाद बेटीक सासुर गेला पर हुनक गोत्र बदलि जाइत अछि, आ ओ अपन नैहरक कौलिक परम्परासँ कटि अपन सासुरक परम्परामे बँधा जाइत छथि। यैह आदर्श रूप थीक।

तकर बादो बेटीक लेल नैहरमे जे स्थान रहैत अछि तकरा लेल हमरालोकनिकें “जामि” शब्दक प्रयोग देखबाक चाही। जामि शब्दक प्रयोग ओही अर्थमे भेल अछि जाहि अर्थमे मैथिलीमे सुआसिन शब्द अछि। बृहज्जातक मे वराहमिहिर जामि शब्दक जे प्रयोग करैत कहैत छथि जे जाहि घरमे सुआसिन कष्ट मे रहथि ओ घर समूल नाश भए जाइत अछि। आ जतए ओ प्रसन्न रहैत छथि ओतए सभ नीके होइत अछि।

शोचन्ति जामयो यत्र विनश्यत्याशु तत्कुलम्। 
न शोचन्ति तु यत्रैता वर्धते तद्धि सर्वदा।

यैह कारण थीक जे मिथिलामे सुआसिनक अएला पर हुनक पएरमे तेल लगेबाक परम्परा आइयो अछि।

संगहि जखनि सुआसिनक बिदागरीक काल हुनक सवारी पर हुनक पएर धुअल जाइत अछि आ हुनका पानि पिआए बिदा कएल जाइत अछि। ई दूनू टा व्यवहार बेटीक प्रति सम्मान-प्रदर्शन थीक।

तें हमरालोकनिक परम्परा पर ई आरोप लगाएब जे एतए लिंग-भेद कएल गेल अछि, भ्रम मात्र थीक।

बेटा आ बेटीक दूनूक सम्मान अपन-अपन स्थान पर देल गेल अछि।

Tagsबेटा-बेटीसुआसिन
Previous Article

दरभंगा महाराज लक्ष्मीश्वर सिंह द्वारा अकाल राहत ...

Next Article

मिथिलामे नोनीक विनाशलीला आ ओकर व्यापार

0
Shares
  • 0
  • +
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Bhavanath Jha

मिथिला आ मैथिलीक लेल सतत प्रयासरत

Related articles More from author

  • chhathi vrat
    पाबनि-तिहारपूजा-पाठलोक-वेद

    छठि पूजा विधि एवं व्रतकथा

    September 10, 2019
    By Bhavanath Jha
  • Sama in Mithila
    पाबनि-तिहारलोक-वेद

    सामा-चकेबाक सम्पूर्ण कथा

    September 12, 2019
    By Bhavanath Jha
  • Sanatana religion
    कंटक-शोधनलोक-वेद

    Hinduism versus Sanatana Dharma : Which of the two words is correct?

    May 10, 2022
    By Bhavanath Jha
  • दुर्गापूजा
    पाबनि-तिहारलोक-वेद

    प्रामाणिक ग्रन्थों में नहीं है दुर्गापूजा में देवी के आगमन एवं प्रस्थान का फल

    September 8, 2019
    By Bhavanath Jha
  • Responsibilities of a Brahmana
    पाबनि-तिहारलोक-वेद

    छठ का अर्घ्य- पण्डितजी की जरूरत क्यों नहीं?

    November 18, 2020
    By Bhavanath Jha
  • kalash
    ज्योतिष-विचारपाबनि-तिहारपूजा-पाठलोक-वेद

    व्रत-विधि आ ओहिमे प्रतिनिधिक विधान

    September 10, 2019
    By Bhavanath Jha

Leave a reply Cancel reply

अहाँकें इहो नीक लागत

  • Arya Samaj
    इतिहास

    जॉन मुइर की ‘मतपरीक्षा’ तथा दयानन्द के ‘सत्यार्थप्रकाश’ का ‘साइड इफैक्ट’

  • simraungadh
    इतिहासधरोहरपर्यटनमिथिलाक्षर

    A newly found fragment of an Inscription

  • Kesaria Stupa in Tirhut
    इतिहासकंटक-शोधनपर्यटन

    केसरिया स्तूपसँ गायब भेल दशावतार मूर्तिक शिलालेख

  • इतिहासपर्यटनमिथिलाक्षर

    अंधराठाढ़ी गामसँ भेटल तीन अभिलेखमे की लिखल अछि?

  • ड्यौढीक दृश्य
    इतिहासकंटक-शोधन

    की राज दरभंगा आ हुनक संबंधी सभ आम जनताक संग सरोकार रखलनि?

कॉपीराइट की स्थिति

इस साइट का सर्वाधिकार पं. भवनाथ झा के पास सुरक्षित है। नियम एवं शर्तें लागू

सम्पर्क-

भवनाथ झा, Email: bhavanathjha@gmail.com whatsApp: 9430676240

शैक्षणिक उद्देश्य से कापीराइट की स्थिति

एहि वेबसाइटक सामग्रीक सर्वाधिकार पं. भवनाथ झा लग सुरक्षित अछि। शैक्षिक उद्देश्य सँ सन्दर्भ सहित उद्धरणक अतिरिक्त एकर कोनो सामग्रीक पुनरुत्पादन नहिं करी। जँ कतहु शैक्षिक उद्देश्यसँ सामग्री लेल जाइत अछि तँ ओहि वेबपृष्ठक URL सहित देल जा सकैत अछि।

  • उद्देश्य
  • ई-प्रकाशन
  • लोक-वेद
  • इतिहास
  • मिथिलाक्षर
  • संस्कृत भाषा-शिक्षा
  • वैधानिक
  • पं. भवनाथ झा का परिचय
  • Contact
  • भुगतान एवं पुस्तक प्राप्ति
Copyright: Bhavanath Jha- All rights Reserved, 2021