Brahmi Publication

Top Menu

  • उद्देश्य
    • पुस्तक-प्रकाशन
    • पोथी, जे पढल
  • ई-प्रकाशन
  • लोक-वेद
    • पाबनि-तिहार
    • पूजा-पाठ
    • ज्योतिष-विचार
  • इतिहास
    • वाल्मीकि रामायण
    • धरोहर
  • मिथिलाक्षर
  • संस्कृत भाषा-शिक्षा
    • संस्कृत पाठमाला 7 – कारक, सामान्य परिचय
    • पाठ- 6. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) संस्कृत भाषा में विशेष्य-विशेषण भाव सम्बन्ध
    • पाठ- 5. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 4. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) सर्वनाम शब्दों के रूप
    • पाठ- 3. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 2. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 1. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
  • वैधानिक
    • बार-बार पूछे गये प्रश्न
    • गोपनीयता, नियम एवं शर्तें-
    • कूकी की स्थिति (Cookies)
  • पं. भवनाथ झा का परिचय
  • Contact
  • भुगतान एवं पुस्तक प्राप्ति

Main Menu

  • उद्देश्य
    • पुस्तक-प्रकाशन
    • पोथी, जे पढल
  • ई-प्रकाशन
  • लोक-वेद
    • पाबनि-तिहार
    • पूजा-पाठ
    • ज्योतिष-विचार
  • इतिहास
    • वाल्मीकि रामायण
    • धरोहर
  • मिथिलाक्षर
  • संस्कृत भाषा-शिक्षा
    • संस्कृत पाठमाला 7 – कारक, सामान्य परिचय
    • पाठ- 6. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) संस्कृत भाषा में विशेष्य-विशेषण भाव सम्बन्ध
    • पाठ- 5. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 4. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) सर्वनाम शब्दों के रूप
    • पाठ- 3. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 2. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 1. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
  • वैधानिक
    • बार-बार पूछे गये प्रश्न
    • गोपनीयता, नियम एवं शर्तें-
    • कूकी की स्थिति (Cookies)
  • पं. भवनाथ झा का परिचय
  • Contact
  • भुगतान एवं पुस्तक प्राप्ति
  • उद्देश्य
    • पुस्तक-प्रकाशन
    • पोथी, जे पढल
  • ई-प्रकाशन
  • लोक-वेद
    • पाबनि-तिहार
    • पूजा-पाठ
    • ज्योतिष-विचार
  • इतिहास
    • वाल्मीकि रामायण
    • धरोहर
  • मिथिलाक्षर
  • संस्कृत भाषा-शिक्षा
    • संस्कृत पाठमाला 7 – कारक, सामान्य परिचय
    • पाठ- 6. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) संस्कृत भाषा में विशेष्य-विशेषण भाव सम्बन्ध
    • पाठ- 5. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 4. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) सर्वनाम शब्दों के रूप
    • पाठ- 3. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 2. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 1. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
  • वैधानिक
    • बार-बार पूछे गये प्रश्न
    • गोपनीयता, नियम एवं शर्तें-
    • कूकी की स्थिति (Cookies)
  • पं. भवनाथ झा का परिचय
  • Contact
  • भुगतान एवं पुस्तक प्राप्ति

logo

Brahmi Publication

  • उद्देश्य
    • जानकीपूजाविधि, (जानकीसहस्रनाम सहित), लेखक- पण्डित श्री शशिनाथ झा

      May 3, 2022
      0
    • article by Radha kishore Jha

      वेद या वेदान्त प्रतिपाद्य धर्म क्या है?

      October 28, 2021
      0
    • धर्मायण के आश्विन अंक के डिजिटल संस्करण का हुआ लोकार्पण

      September 21, 2021
      1
    • Kadamon ke Nishan

      मानवीय संवेदनाओं को समेटती डा. धीरेन्द्र सिंह की मैथिली कविताएँ- "कदमों के ...

      September 6, 2021
      0
    • Krishna-janma cover

      मनबोधकवि कृत कृष्णजन्म (प्रबन्धकाव्य), डा. शशिनाथ झा द्वारा सम्पादित

      May 2, 2021
      0
    • Kirtilata cover

      विद्यापति कृत कीर्त्तिलता, डा. शशिनाथ झा द्वारा सम्पादित

      May 2, 2021
      1
    • विद्यापति कृत कीर्तिगाथा एवं कीर्तिपताका, डा. शशिनाथ झा द्वारा सम्पादित

      विद्यापति कृत कीर्तिगाथा एवं कीर्तिपताका, डा. शशिनाथ झा द्वारा सम्पादित

      May 2, 2021
      1
    • अपभ्रंश काव्य में सौन्दर्य वर्णन

      अपभ्रंशकाव्य में सौन्दर्य वर्णन -डॉ. शशिनाथ झा

      April 30, 2021
      1
    • डाकवचन-संहिता

      डाकवचन संहिता (टिप्पणी-व्याख्या सहित विशुद्ध पाठ, सम्पूर्ण)- डॉ. शशिनाथ झा

      April 30, 2021
      1
    • पुस्तक-प्रकाशन
    • पोथी, जे पढल
  • ई-प्रकाशन
  • लोक-वेद
    • Dayananda's merits

      ‘पितर’ के अर्थ में ‘अग्निष्वात्ताः’ शब्द का वास्तविक अर्थ क्या है?

      September 25, 2022
      0
    • Sanatana religion

      Hinduism versus Sanatana Dharma : Which of the two words is correct?

      May 10, 2022
      0
    • Krishnasthami

      ताही बीचै जनमल छोरा यानी उसी बीच छोरे श्रीकृष्ण का जन्म

      August 30, 2021
      0
    • सिरहर, सिरहड़

      मिथिलाक लोक-परम्परामे सिरहड़-सलामी

      August 7, 2021
      0
    • श्राद्ध-कर्म

      विपरीत परिस्थिति में श्राद्ध की शास्त्र-सम्मत विधि

      May 12, 2021
      0
    • डाकवचन-संहिता

      डाकवचन संहिता (टिप्पणी-व्याख्या सहित विशुद्ध पाठ, सम्पूर्ण)- डॉ. शशिनाथ झा

      April 30, 2021
      1
    • मिथिलाक प्राचीन सदाचार 01

      March 17, 2021
      0
    • Responsibilities of a Brahmana

      छठ का अर्घ्य- पण्डितजी की जरूरत क्यों नहीं?

      November 18, 2020
      1
    • Responsibilities of a Brahmana

      मैथिली लोकगीतों में नारी

      August 15, 2020
      0
    • पाबनि-तिहार
    • पूजा-पाठ
    • ज्योतिष-विचार
  • इतिहास
    • श्राद्ध और पितृकर्म पर एक खुली बहस- सनातन धर्म हमें जोड़कर रखता ...

      October 2, 2023
      0
    • manuscript from Mithila

      गोनू झा व्यक्तित्व आ इतिहासक स्रोतक रूपमे पंजी-विमर्श

      August 7, 2023
      0
    • धूर्तराज गोनू कर्णाट शासनक कालक ऐतिहासिक पुरुष छलाह

      August 4, 2023
      0
    • सतीप्रथा

      भारत में सती प्रथा पर हंगामे के इतिहास की सच्चाई

      June 3, 2023
      1
    • Arya Samaj

      जॉन मुइर की ‘मतपरीक्षा’ तथा दयानन्द के ‘सत्यार्थप्रकाश’ का ‘साइड इफैक्ट’

      May 21, 2023
      0
    • bipra-dhenu--

      भारतीयों का वेद 'रामचरितमानस'

      March 15, 2023
      0
    • Vritta Muktavali of Maithil Durgadatta

      मैथिल दुर्गादत्त ओ हुनक छन्दःशास्त्रीय ग्रन्थ 'वृत्तरत्नावली'

      September 23, 2022
      1
    • Lalkrishna Advani on Maithili language

      मैथिली आ अंगिका पर लालकृष्ण आडवानी की बाजल रहथि

      September 22, 2022
      0
    • mithila map

      मिथिला आ ओकर अस्मिताक निर्धारक तत्त्व

      August 31, 2022
      0
    • वाल्मीकि रामायण
    • धरोहर
  • मिथिलाक्षर
  • संस्कृत भाषा-शिक्षा
    • संस्कृत पाठमाला 7 – कारक, सामान्य परिचय
    • पाठ- 6. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) संस्कृत भाषा में विशेष्य-विशेषण भाव सम्बन्ध
    • पाठ- 5. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 4. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति) सर्वनाम शब्दों के रूप
    • पाठ- 3. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 2. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
    • पाठ- 1. संस्कृत पाठमाला (प्राचीन पद्धति)
  • वैधानिक
    • बार-बार पूछे गये प्रश्न
    • गोपनीयता, नियम एवं शर्तें-
    • कूकी की स्थिति (Cookies)
  • पं. भवनाथ झा का परिचय
  • Contact
  • भुगतान एवं पुस्तक प्राप्ति
  • सनातन धर्म में बहुदेववाद बनाम धार्मिक स्वतंत्रता

  • क्या सनातन धर्म में बदलाव सम्भव नहीं है?

  • जॉन मुइर की ‘मतपरीक्षा’ तथा दयानन्द के ‘सत्यार्थप्रकाश’ का ‘साइड इफैक्ट’

  • छठ का अर्घ्य- पण्डितजी की जरूरत क्यों नहीं?

  • छठि परमेसरीक स्वरूप आ कथा

इतिहासकंटक-शोधनपर्यटन
Home›इतिहास›केसरिया स्तूपसँ गायब भेल दशावतार मूर्तिक शिलालेख

केसरिया स्तूपसँ गायब भेल दशावतार मूर्तिक शिलालेख

By Bhavanath Jha
October 4, 2019
156
0
Share:
Kesaria Stupa in Tirhut

पछवारि मिथिलामे अवस्थित केसरिया स्तूप एखनि बौद्ध पुरातात्त्विक केन्द्र मानल जाइत अछि, मुदा ओहिठाम सँ अतीतमे जे एकटा दशावतारक मूर्ति भेटल छल, ओहि पर शिलालेख सेहो छल, ताहि मूर्तिक कोनो उल्लेख बादमे नहिं भेटि रहल अछि।

Journal of the Asiatic Society of Bengal Vol IV 1835 मे प्रकाशित

एहि मूर्ति आ शिलालेखक प्रसंग जॉर्नल ऑफ द एसियाटिक सोसायटीक 1835 ई.क अंक मे एकटा विस्तृत विवरण छपल अछि। जे. बी. इलियट नामक पुराविद् कें ई मूर्ति एकटा फकीरसँ भेटल रहनि। एकर नीचाँमे एक पंक्तिक शिलालेख सेहो छल। ओ एहि मूर्तिक सम्बन्धमे एकटा टिप्पणी एहि जॉर्नल के सम्पादक कें लिखने रहथि। ओ टिप्पणी 1835 ई.क अंक मे पृष्ठ संख्या- 286 पर प्रकाशित अछि। एहि अंकक पृष्ठ संख्या 120 पर केसरिया स्तूपक एकटा चित्र सेहो प्रकाशित अछि, जे स्तूपक खुदाई होएबासँ पूर्वक थिक।

मिथिलाक इतिहास सँ सम्बन्धित अनेक आलेख
मिथिलाक इतिहास सँ सम्बन्धित अनेक आलेख

एतए ओ टिप्पणी अविकल प्रस्तुत अछि जाहिसँ ओहि क्षेत्रमे सनातन धर्मक गतिविधिक इतिहास लिखल जेबामे सुविधा होएत। मिथिलाक क्षेत्रसँ आरो आर एहन पूर्व प्रकाशित रिपोर्ट सभ भेटबाक सम्भावना अछि जकर उल्लेख कनिंघम के सर्वेक्षणक बाद नहिं भेल आ तें ओ पुरातात्त्विक सामग्री सभ इतिहास लेखनक लेल उपयोगमे नहिं आबि सकल।

मूल रिपोर्ट

VII. — Note on an Inscription found near the Kesariah Mound, in Tirhut.

By J. B. Elliott, Esq. (PL XVII. fig. 6.J

[In a note to the Editor.]

Having seen mention of the Kesariah Mound made in the last No. of your Journal, I beg to enclose the impression of an inscription cut below the figures of the Avatars, sculptured on a black stone, which I obtained at Kesariah several years ago from a fakir. The figures being small and rudely sculptured, it is not worth while making a copy of them; but as the inscription could not be made out by the Pandit of the Chaprah Committee, it may be worth deciphering. I visited and made some notes on the subject of the pillars, and other antiquities in Champaran, which I may, perhaps, hereafter communicate.

Note. — This fragment, which is Brahmanical, not Buddhist, is in an ancient form of Devanagari, differing little from that noticed on the  Bakra image of Mr. STEPHENSON. It breaks off abruptly with an initial i:— for it is only to Kirtiriha that any meaning can be traced: while the diphthong ai or e is plain over the last letter, which I conclude to be an h. The reading in modern Devanagari will be as follows : I have added a literal Latin version.

नित्यः श्री चन्द्रदत्तः सूर्य्यदत्तस्य सूक्ताश्रयादित्याह समुत्पन्नः कीर्तिरिहे

Perrpetuus B. CANDRADATTAS SURYADATTI “Sukti” –(recitandi) proprio-tempore-(sc)-soil-die-natus. Gloria hio….,

The interpretation of which in English will be: —

” The ever-living Chandradatta was born on the Sunday appropriated to the reading of the Sukta by his father Su’rtadatta. Glory here…….. ” (The Sukta is the most sacred hymn of the Rig Veda. closing its 3rd Ashtaka or Ogdoud — and has for one of its verses the celebrated Gayatri.)

W. H. M. [Note.— I take this opportunity of pointing out, in reference to my observation on the Bakra image inscription, (page 131,) that I had overlooked a plate in Franklin’s Paiibothra, of a Buddnist image, with an inscription, to which Lieut. Cunningham has since drawn my attention. On turning to it, I perceive, that the two lines separately given are, though miserably perverted by the copyist, precisely the same as the ye dharmmå hetun, &c. of Sarnãth. The three lines on the pedestal, though stated in the text to be different, would appear to be the same also; at least the two first words, ye dharmma, are distinct.–J. P.]

Journal of the Asiatic Society of Bengal Vol IV 1835

Photographically inverted image

शिलालेखक पाठ आ अनुवाद

यद्यपि एहि शिलालेखकें एतए पढि कए अनुवाद सेहो देल गेल अछि मुदा एकरा फेरसँ पढबाक आवश्यकता छैक। एतए मूर्तिलेखक जे रेखांकन देल गेल अछि ताहिसँ ई मिथिलाक्षरक आदिम रूप बुझाइत अछि। एहि मूर्तिलेखक पाठ हमरा जनैत एहि प्रकारें होएबाक चाही।

ॐ नित्यः (।)
श्रीचन्द्रदत्तः सूर्य्यदत्तस्य सूक्तश्रियादित्याभसमुत्पन्नः
कीर्तिरिहे

अर्थात् ई शाश्वत थीक। श्रीसूर्यदत्तक द्वारा (जपल गेल) सूक्त (गायत्री)क तेजसँ सूर्य सनक आभा लए उत्पन्न जे चन्द्रदत्त, से एतए अपन कीर्ति एतए…..।

“नित्य” शब्द पुल्लिंगमे “शाश्वत” वाचक थीक- जेना गीतामे- “अजो नित्यः शाश्वतोऽयं पुराणो” पाठ अछि। सूक्तश्रिया आदित्याभ-समुत्पन्नः एना पदच्छेद होएबाक चाही। भाव ई अछि जे पिता सूर्यदत्त जे आदित्यक सूक्त अर्थात् गायत्री मन्त्रक जप कएलनि तकर प्रभावसँ तेजवान् चन्द्रदत्तक जन्म भेल। ओ चन्द्रदत्त एतए अपन कीर्तिक रूपमे दशावतारक एकटा मूर्ति स्थापित कएल जकर ई मूर्तिलेख थीक।

जाहि आकृतिकें एतए “ह” पढ़ल गेल अछि ओ वस्तुतः मिथिलाक्षरक प्राचीन भ थीक, जेकर प्रयोग अंधराठाढीक तारा अभिलेख आ श्रीधरक अभिलेख दूनूमे भेल अछि।

TagsKesariaKesaria Stupa in TirhutMithila inscriptionWestern Tirhut
Previous Article

म.म. मधुसूदन ओझा तथा उनकी कृति “पुराणपुराणनिर्माणाधिकरणम्”

Next Article

“गोसाञिक नाँओ” कार्तिक मासक सिमरिया कल्पवासमे विशेष ...

0
Shares
  • 0
  • +
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0

Bhavanath Jha

मिथिला आ मैथिलीक लेल सतत प्रयासरत

Related articles More from author

  • vijaystambha from Karnat dynasty
    इतिहास

    कर्णाटशासक हरिसिंह देवक पलायनक तिथि, सिमरौनगढ़सँ ओ कहिया पड़एलाह?

    September 11, 2019
    By Bhavanath Jha
  • इतिहासपर्यटनमिथिलाक्षर

    अंधराठाढ़ी गामसँ भेटल तीन अभिलेखमे की लिखल अछि?

    September 9, 2019
    By Bhavanath Jha
  • राजनगर अभिलेख 02
    इतिहास

    महाराज रमेश्वर सिंह का राजनगर कालीमन्दिर शिलालेख-

    March 30, 2020
    By Bhavanath Jha
  • कंटक-शोधनपाबनि-तिहार

    सावधान! ‘मृत्युभोज’ के विरोध के नाम पर आपको तैयार किया जा रहा है धर्मान्तरण के लिए!

    May 21, 2023
    By Bhavanath Jha
  • Akbar's view on Hinduism
    इतिहास

    विश्वनाथ मन्दिर के बारे में अकबर का वह भाषण (1829 में प्रकाशित जहाँगीरनामा से), जो छुपा दिया गया

    September 12, 2021
    By Bhavanath Jha
  • डा. बिनादोनन्द झा 'विश्वबन्धु'
    राष्ट्रवादी लेखक

    प्रेरक व्यक्तित्वक स्वामी- डा. बिनोदानन्द झा ‘विश्वबन्धु’

    February 22, 2022
    By Bhavanath Jha

Leave a reply Cancel reply

अहाँकें इहो नीक लागत

  • Boundary of Mithila
    इतिहास

    महामहोपाध्याय शंकर (झा)क स्मृतिसुधाकर ग्रन्थमे मिथिलाक चौहद्दी

  • सतीप्रथा
    इतिहासकंटक-शोधन

    भारत में सती प्रथा पर हंगामे के इतिहास की सच्चाई

  • mithila map
    इतिहासधरोहर

    मिथिला आ ओकर अस्मिताक निर्धारक तत्त्व

  • इतिहासमिथिलाक्षर

    बौद्ध-ग्रन्थ ललित-विस्तर मे कोन कोन लिपिक उल्लेख भेल अछि?

  • Original sources of the history of Mithila
    इतिहास

    Tirhut, reported by Walter Hamilton

कॉपीराइट की स्थिति

इस साइट का सर्वाधिकार पं. भवनाथ झा के पास सुरक्षित है। नियम एवं शर्तें लागू

सम्पर्क-

भवनाथ झा, Email: bhavanathjha@gmail.com whatsApp: 9430676240

शैक्षणिक उद्देश्य से कापीराइट की स्थिति

एहि वेबसाइटक सामग्रीक सर्वाधिकार पं. भवनाथ झा लग सुरक्षित अछि। शैक्षिक उद्देश्य सँ सन्दर्भ सहित उद्धरणक अतिरिक्त एकर कोनो सामग्रीक पुनरुत्पादन नहिं करी। जँ कतहु शैक्षिक उद्देश्यसँ सामग्री लेल जाइत अछि तँ ओहि वेबपृष्ठक URL सहित देल जा सकैत अछि।

  • उद्देश्य
  • ई-प्रकाशन
  • लोक-वेद
  • इतिहास
  • मिथिलाक्षर
  • संस्कृत भाषा-शिक्षा
  • वैधानिक
  • पं. भवनाथ झा का परिचय
  • Contact
  • भुगतान एवं पुस्तक प्राप्ति
Copyright: Bhavanath Jha- All rights Reserved, 2021